Το φολικό ή φυλλικό οξύ, γνωστό και ως βιταμίνη Β9, είναι ένα απαραίτητο μικροθρεπτικό συστατικό για τον ανθρώπινο οργανισμό.
Αποτελεί υδατοδιαλυτή βιταμίνη του συμπλέγματος των βιταμινών Β, δηλαδή διαλύεται στο νερό για να χρησιμοποιηθεί από τον οργανισμό και η ποσότητα που περισσεύει αποβάλλεται μέσω των ούρων.
Ο όρος «φυλλικό» οξύ αντιπροσωπεύει τις μορφές που βρίσκονται στο σώμα ενώ ο όρος «φολικό οξύ» την μορφή που βρίσκεται στα συμπληρώματα.
To φυλλικό οξύ προσλαμβάνεται μόνο μέσω της διατροφής και δεν παράγεται διαφορετικά στο σώμα μας.
Τι ρόλο επιτελεί το φυλλικό οξύ στον οργανισμό
Η βιταμίνη Β9 είναι αναγκαία για την ανθρώπινη υγεία και έχει καθοριστικό ρόλο στην σύνθεση, επιδιόρθωση και λειτουργία των νουκλεϊκών οξέων (DNA, RNA), βασικές δομικές μονάδες της ζωής.
Γι’ αυτό, είναι απαραίτητο σε ιστούς που πολλαπλασιάζονται γρήγορα, όπως ο νευρικός, ο οστικός καθώς και οι ιστοί των εμβρύων.
Παράλληλα, είναι σημαντικό και σε περιόδους, όπως η βρεφική ηλικία και η εγκυμοσύνη που η ανάπτυξη είναι ταχεία. Στην εγκυμοσύνη μάλιστα, είναι τόσο απαραίτητο που συστήνεται συμπλήρωμα φολικό οξύ καθημερινά, τόσο κατά την διάρκεια όσο και πριν την σύλληψη.
Η ανεπάρκεια φυλλικού οξέος στην κύηση προκαλεί ανωμαλίες στην σπονδυλική στήλη, στο κρανίο και στον εγκέφαλο. Επιπρόσθετα, η Β9 παίζει ρόλο στον μεταβολισμό των πρωτεϊνών.
Επίσης, το φυλλικό οξύ ακόμη, μαζί με τη βιταμίνη C και την Β12 βοηθούν τον οργανισμό να συνθέσει πρωτεΐνες.
Τέλος, υπάρχουν ερευνητικά δεδομένα που υποστηρίζουν και άλλες λειτουργίες του φυλλικού οξέος όπως η βελτίωση της λειτουργίας της καρδιάς. Ωστόσο, χρειάζονται περισσότερες μελέτες για να εξακριβωθούν.
Πόσο φολικό οξύ πρέπει να λαμβάνουμε
Η Ευρωπαϊκή Αρχή Ασφάλειας Τροφίμων (EFSA) συστήνει για το φυλλικό οξύ τις παρακάνω ημερίσιες προσλήψεις:
| Συνιστώμενη πρόσληψη (μg/d) | |
| Παιδιά άνω των 14 ετών και ενήλικες | 330 |
| Θηλάζουσες | 400 |
| Έγκυες | 600 |
Η φυσιολογική ποσότητα φυλλικού οξέος στο αίμα είναι μεγαλύτερη από 7 nmol/L.
Σε ποιες τροφές βρίσκεται το φυλλικό οξύ
Το φυλλικό οξύ το συναντάμε κυρίως στα ακόλουθα τρόφιμα:
- Φρούτα (φράουλες, μπανάνες και πορτοκάλια)
- Όσπρια (φακές, μαυρομάτικα, αρακάς)
- Πράσινα φυλλώδη λαχανικά (κυρίως το σπανάκι, το μπρόκολο, το μαρούλι και το λάχανο)
- Μαγιά
- Θαλασσινά
- Μοσχαρίσιο συκώτι
- Κοτόπουλο
- Εμπλουτισμένα τρόφιμα με φυλλικό οξύ όπως τα εμπλουτισμένα δημητριακά
Πού οφείλεται η ανεπάρκεια του φυλλικού οξέος
Η έλλειψη φυλικού οξέος αν και δεν είναι συχνή, υπάρχουν διάφοροι παράγοντες που μπορεί να οδηγήσουν σε ανεπάρκεια στο σώμα. Η συχνότερη αιτία βέβαια είναι η ανεπαρκής και μη ισορροπημένη διατροφή.
Επίσης, υπάρχουν περιπτώσεις με αυξημένες απαιτήσεις που δεν μπορούν να καλυφθούν χωρίς συμπληρωματική χορήγηση σε φολικό οξύ, όπως στην εγκυμοσύνη και τον θηλασμό.
Ακόμη, πολύ συχνά παρατηρείται δυσαπορρόφηση του φυλλικού οξέος λόγω παθήσεων του εντέρου όπως η κοιλιοκάκη ή η νόσος του Crohn. Πιο σπάνια μπορεί να παρατηρηθούν γενετικές διαταραχές, που επηρεάζουν το μεταβολισμό του φυλλικού οξέος.
Τέλος, η χρήση διουρητικών ή οι περιπτώσεις κατάχρησης αλκοόλ οδηγεί σε έλλειψη φυλλικού λόγω της αυξημένης απώλειας μέσω των ούρων .
Ποια είναι τα συμπτώματα από την έλλειψη του φυλλικού οξέος;
Η έλλειψη φυλλικού οξέος οδηγεί σε συμπτώματα όπως κόπωση, ταχυκαρδία, δύσπνοια, πληγές στην γλώσσα και αλλαγές στο χρώμα του δέρματος και των τριχών.
Επίσης, μπορεί να εμφανιστεί καθυστέρηση στην ανάπτυξη, διαταραχές στην συμπεριφορά, απώλεια βάρους καθώς και μεγαλοβλαστική αναιμία.
Φολικό οξύ και τοξικότητα
Το φυλλικό οξύ δεν συσσωρεύεται στο σώμα, καθώς η περίσσεια του αποβάλλεται μέσω των ούρων.
Ωστόσο, η μακροχρόνια πρόσληψη φυλλικού οξέος μέσω συμπληρωμάτων έχει συσχετισθεί με κάποιες μορφές καρκίνου όπως του παχέος εντέρου ή του προστάτη.
Ταυτόχρονα, η αυξημένη πρόσληψη έχει φανεί ότι αποκρύπτει την ανεπάρκεια της Β12 μέχρι οι νευρολογικές συνέπειες της γίνουν μη αναστρέψιμες.
Επομένως, έχει τεθεί ως μέγιστη ημερήσια δόση μέσω συμπληρωμάτων το 1mg. Όσο αφορά την διατροφή, δεν υπάρχει κάποιο όριο.